|
Í þeirri frétt, sem vísað er í hér að ofan, er fjallað um þá áætlun þáverandi stjórnvalda í Bólívíu, að uppræta algerlega ræktun kókalaufa þar í landi, með myndarlegri fjárhagsaðstoð frá Bandaríkjunum, fyrir árið 2002. Það minnir á svipaða áætlun um að gera Ísland fíkniefnalaust á því ári, sem einhverra hluta vegna misfórst. Meðal viðmælanda í þessari frétt var forseti kókalaufsbænda, Evo Morales, sem nýverið var kosinn forseti Bólivíu – m.a. á grundvelli loforða um að algerlega yrði fallið frá þessum tilraunum og þar að auki yrði ræktun kókalaufa lögleyfð.
| „Að lokum má nefna að fíkniefnasalar eru ekkert að biðja um að þau efni sem þeir versla með verði gerð að löglegri vöru. Það væri í raun afleitt fyrir þá.“ |
Morales þessi er sósíalisti, þjóðnýtingarsinni og mikill aðdáandi Fidels Castros, sem hefur staðið sig svo frábærlega fyrir Kúbu með víðsýnum stjórnarháttum sínum – ef frá eru talin atriði eins og að landið er efnahagsleg rúst, landsmenn eru kúgaðir og eiga engan kost á að skipta um forystu í kosningum. Með öðrum orðum eiga íbúar Bólivíu ekki von á góðu, en Morales er ekki alls varnað. Að minnsta kosti hyggst hann ekki halda áfram að spila með Bandaríkjamönnum í alþjóðlegu stríði þeirra gegn fíkniefnum.
Fyrir þessu hefur hann raunar aðrar forsendur en Vefþjóðviljinn, nema hvað. Hann ber fyrir sig, að kókalauf hafi verið notuð í Bólivíu og nágrenni í margar aldir og löngu áður en landsvæðið hlaut þetta nafn, sem eflaust er rétt hjá honum. En hvort sem það er meðvitað hjá Morales eða ekki, þá er það óneitanlega nýr vinkill að nú sé uppi lýðræðislega kjörinn þjóðarleiðtogi sem neitar að taka þátt í einni af fjölmörgum alþjóðlegum átaksverkefnum gegn fíkniefnum.
Bandaríkjamenn hafa verið að reyna að fá ríkisstjórnir annarra landa, bæði með fjárhagsaðstoð og jafnvel með hálfgerðri hernaðaraðstoð, til að sannfæra bændur um að hætta ræktun efna sem eru ólögleg í Bandaríkjunum – og raunar í flestum ríkjum – og hefur það gengið álíka vel og aðrir þættir í stríðinu mikla gegn fíkniefnum; rándýrt og gagnslaust.
Fíkniefni hafa verið bönnuð í Bandaríkjunum um langt, langt skeið. Kostnaðurinn við að gera bannið virkt með einhverjum hætti eykst ár frá ári, án þess að hægt sé að tala um raunverulegan árangur. Eða tæpast kallast það árangur þegar því er haldið fram og jafnvel viðurkennt að bæði núverandi og fyrrverandi forseti Bandaríkjanna hafi neytt fíkniefna – Bill Clinton neytti fíkniefna reyndar varla að eigin sögn, því að hann andaði reyknum ekki ofan í lungu. Einmitt. I did NOT have sexual relationship with that woman og allt það.
Um galla fíkniefnabannsins hefur verið rætt áður á síðum Vefþjóðviljans, en það má að ósekju rifja suma þeirra upp í skeytastíl:
– Ef tilgangur bannsins er að koma í veg fyrir framleiðslu, dreifingu, sölu og neyslu fíkniefna, má ljóst vera að það hefur ekki náð tilgangi sínum, þrátt fyrir að bannið sé margra áratuga gamalt og þeir sem bera ábyrgð á framfylgni þess hafa haft allan þennan tíma til að læra af fyrri mistökum.
– Það er skoðun margra að lögleyfing fíkniefna myndi án efa verða til þess að neysla þeirra myndi margfaldast. Reyndar er sú skoðun sjaldnast studd rökum, enda lítið hægt að fullyrða til eða frá með það. Alltént margfaldaðist sala áfengis ekki eftir að áfengisbanninu var aflétt á fyrri hluta síðari aldar. Og hvers vegna ætti venjulegt fólk skyndilega að fara að hrúga í sig fíkniefnum þótt lögleyfð væru, þegar það hefur aldrei haft löngun til þess áður? Hvaða orsakasamband er þarna raunverulega á milli?
– Þyngri refsingar hafa nær engin áhrif til hins betra. Á nokkrum stöðum liggur dauðarefsing við smygli á fíkniefnum. Það hefur ekki tilætluð áhrif. Og þar eð frekar erfitt er að finna upp á þyngri refsingu en þeirri að vera tekinn af lífi, er ljóst að þau úrræði eru fráleit.
– Sumir vilja að yfirvöld fái töluverðar heimildir til að rannsaka fíkniefnamál og taka þannig, að minnsta kosti tímabundið, úr sambandi ýmis stjórnarskrárvarin réttindi einstaklinga. Bersýnilega þarf að ganga nokkuð langt í þeim efnum, þar sem í gömlu kommúnistaríkjunum var nægt framboð fíkniefna, þrátt fyrir nær ótakmarkaðar heimildir lögreglunnar – og fyrst þeim mistókst að halda fíkniefnasölu í skefjum, hversu langt eiga þá Vesturlönd að ganga?
– Sums staðar er það liður í baráttu gegn fíkniefnum að banna alla hugsanlega fræðslu um þau, meðal annars að hættulegt kann að vera að blanda saman ýmsum fíkniefnum og áfengi; í sumum tilvikum bíður ekkert annað en bráður bani. Sem er einmitt það sem býður allnokkrum fjölda ungmenna á hverju ári, sem ekki vita betur, þar eð upplýsingum er vísvitandi haldið frá þeim.
– Kostnaðurinn sem hinn almenni borgari ber er geysilegur, bæði í formi framlaga til yfirvalda, hverra tími í baráttunni gegn fíkniefnum er ein sú hroðalegasta sóun á peningum sem um getur, og einnig í formi meiri glæpatíðni, meiri þjófnaða og hærri iðgjalda trygginga svo fátt eitt sé nefnt. Aðallega er þetta þó vegna þess að skattgreiðendur fá ekki það sem þeir hafa borgað yfirvöldum fyrir – raunverulegt fíkniefnabann. Í hefðbundnum viðskiptum myndi þetta kallast vörusvik.
– Aðgangur að sprautunálum hefur víða verið takmarkaður sökum þess að sumir fíklar nota þær til að neyta fíkniefna sinna. Þetta eitt hefur valdið miklum fjölda eyðnismita meðal fíkla, fullkomlega að óþörfu, þar eð sprautur eru í eðli sínu einnota, en fíklar láta sprautuna stundum ganga á milli – og HIV veiruna sömuleiðis.
 |
| Al Capone ætti ekki í vandræðum með að velja sér starfsferil í dag. |
– Bannið gerir verslun með fíkniefni eftirsóknarverða, vegna þess hversu ábatasöm hún er, einna helst meðal fólks sem ber ef til vill ekkert allt of mikla virðingu fyrir lögunum hvort eð er. Þá er þetta líka allt saman skattfrjálst, því eðlilega eru þetta ekki viðskipti sem skattayfirvöld viðurkenna. Hlutfall hagnaðar af söluverði er gríðarlegt.
– Það eru ekki rök gegn lögleyfingu að fíkniefni séu hættuleg heilsu manna. Áfengi er enn þá sama eitrið og það var á bannárunum, þó raunar hafi það sennilega verið hættulegra þá, því ekki þurfti að standa skil á neinum gæðastöðlum meðan búsið var ólöglegt. Fíkniefnin munu halda áfram að vera hættuleg heilsunni, óháð þeim lagaramma sem þeim er sniðinn. Enda standa neytendur þeirra alveg örugglega ekki í þeim misskilningi að þeir séu að borða fjölvítamín.
– Hagnaðurinn af þessum viðskiptum spillir réttarkerfi landa sömuleiðis. Hann hefur víða verið notaður til að múta lögreglumönnum, lögfræðingum og dómurum. Sums staðar hefur hann komið til leiðar hálfgerðu borgarastríði og er Kólumbía sennilega versta dæmið.
– Þar eð fíkniefnakaupmenn geta ekki leyst ágreiningsmál sín fyrir dómi, eru þau leyst með vopnavaldi líkt og gerðist með áfengiskaupmenn á bannárunum. Áfengiskaupmenn eru orðnir töluvert friðsamari eftir að áfengi var lögleyft og fá dæmi um ofbeldisverk af þeirra hálfu. Markaðsfræðingar þeirra líta nú helst til þess hvað fellur hugsanlegum viðskiptavinum í geð. Hins vegar falla saklausir borgarar víða um heim vegna áframhaldandi og endalausrar vopnaðarar baráttu um markaðssvæði meðal fíkniefnasala. Markaðsfræðingar þeirra þurfa helst að vera morðóðir.
– Fíkniefnaneytendur, sem er af öllum gerðum og stærðum, eru vitaskuld algerlega réttlausir sömuleiðis. Þeir geta ekki kært gallaða vöru né fengið neinar vörulýsingar um viðbættan sykur eða rottueitur í þeirri vöru sem þeir kunna að vera neyta hverju sinni.
Að lokum má nefna að fíkniefnasalar eru ekkert að biðja um að þau efni sem þeir versla með verði gerð að löglegri vöru. Það væri í raun afleitt fyrir þá. Þeir yrðu að greiða skatt, fara eftir reglugerðum, skrifa innihaldslýsingar, standa í samkeppni sín á milli án vopnaskaks og hótana um ofbeldi. Sá mikli hagnaður sem er af þessum viðskiptum myndi minnka í brotabrot af því sem þeir eru vanir. En þeir þurfa lítið að óttast. Velflestir stjórnmálamenn á Vesturlöndum ganga erinda þeirra – bæði óafvitandi og óviljandi – með því að lofa því að hvika hvergi frá baráttunni gegn fíkniefnum; herða frekar á en hitt. Þessi stefna tryggir fíkniefnasölunum áframhaldandi ofsahagnað.
En það eru líka blikur á lofti fyrir þetta fólk. Fleiri og fleiri sjá tilgangsleysið, úrráðaleysið og dáðaleysið sem felst í fíkniefnabanninu og setja spurningamerki við það í heild sinni. Á sinn furðulega hátt er kosning kókalaufsbóndans í Bólivíu eitt dæmið um það og vafalaust ekki það síðasta. Fyrr eða síðar lýkur þessari mögnuðu vitleysu.