Föstudagur 20. apríl 2001

110. tbl. 5. árg.

Hræðsla við tækniframfarir er viðfangsefnið í nýjasta Spotlight sem Free-Market.Net hefur tekið saman. Í formála samantektarinnar er bent á að alltaf hafi verið til menn sem hafi verið hræddir við tækniframfarir og talið að maðurinn myndi á endanum missa tæknina frá

Ich durfte keine Nippel Lecken / und keine Falte zum verstecken / niemand gab mir einen Namen / gezeugt in hast und ohne Samen
Ich durfte keine Nippel Lecken / und keine Falte zum verstecken / niemand gab mir einen Namen / gezeugt in hast und ohne Samen

sér og uppfinningarnar yrðu honum að falli eða tækju af honum völdin. Vangaveltur af þessu tagi eru til dæmis viðfangsefni kvikmyndarinnar The Matrix og nýjustu hljómplötu Rammstein auk þess að vera ánni Dolly daglegt umhugsunarefni. Í fyrrnefndri samantekt kemur fram að krafa þeirra sem óttast tækniframfarir sé að vísindamenn sanni að rannsóknir sínar og tilraunir hafi enga hættu í för með sér. Slík krafa sé stundum kölluð varúðarregla og hún hljómi sanngjörn, framfarir séu jákvæðar en aðeins ef þær eru án áhættu. Vandinn sé hins vegar sá að engin leið sé fyrir vísindin að standast slíka kröfu. Haft er eftir prófessor emeritus í efnafræði að ekki sé vísindalega hægt að sanna algerlega að engin áhætta fylgi tækniframförum. „Það væru engin lyf á markaðnum … ef þessi krafa væri gerð til nýrra lyfja,“ segir hann. Þó hægt sé að sýna fram á jákvæðar hliðar tækniframfara sé engin leið að sanna að þær séu algerlega án áhættu. Í samantektinni kemur fram að þetta séu boðberum varúðarreglunnar að vísu engin tíðindi, varúðarreglunni sé einmitt ætlað að standa í vegi fyrir rannsóknum. Þessu til stuðnings er meðal annars vitnað til orða eins af framámönnum baráttunnar gegn líftæknirannsóknum, Martin Teitel. Orðrétt er haft eftir honum: „Pólitískt er erfitt fyrir mig að fara um og segja að ég vilji stöðva vísindarannsóknir, svo það er öruggara fyrir mig að segja eitthvað eins og „þetta þarf að vera öruggt áður en það er sett á markað““. Niðurstaðan sé sú, segi Teitel, að ekkert verði af markaðssetningunni.

Bandaríski þingmaðurinn Ron Paul frá Texas mætti verða íslenskum þingmönnum fyrirmynd. Hann lofaði kjósendum sínum því áður en hann var kosinn að hann myndi berjast fyrir því að draga saman ríkið í Bandaríkjunum. „Þetta loforð krefst þess af mér að ég greiði atkvæði með sérhverri tillögu um skattalækkun og gegn hverri þeirri sem felur í sér aukin útgjöld,“ segir Paul í nýlegum pistli á heimasíðu sinni. Þetta er athyglisvert viðhorf hjá þingmanni og þegar litið er yfir þann hóp sem situr á Alþingi Íslendinga er líklega óhætt að fullyrða að enginn þingmaður hér á landi greiði atkvæði alfarið eftir slíkri meginreglu. Miðað við útþenslu ríkisins undanfarna áratugi ætti þó ekkert að vera því til fyrirstöðu að styðja allar hugmyndir um lækkun skatta og standa gegn öllum hugmyndum um aukin útgjöld. En því miður vilja flestir þingmenn frekar verða kunnir fyrir baráttu sína fyrir einhverjum „þjóðþrifamálum“ en þá baráttu sem mestu skiptir í stjórnmálum nú á tímum, baráttunni fyrir minni ríkisafskiptum.