Fimmtudagur 9. janúar 2003

9. tbl. 7. árg.

Áfrýjunarfresturinn er ekki einu sinni liðinn. Svona stutt er nú síðan Árni M. Mathiesen sjávarútvegsráðherra var í héraðsdómi Reykjaness dæmdur til að greiða sekt til ríkissjóðs og miskabætur til grandvars fréttamanns, Magnúsar Þórs Hafsteinssonar að nafni. Fréttamaðurinn, sem ekki má vamm sitt vita, hafði kært ráðherrann fyrir ýmis óhæfuverk, meðal annars það að halda því fram opinberlega, eins og ekkert væri sjálfsagðara, að fréttamaðurinn væri „nú yfirlýstur andstæðingur kvótakerfisins og [hefði] margsagt það að hans markmið [væri] hérna að rífa niður þetta kerfi“. Hefði ráðherrann meðal annars gefið til kynna að frétt, sem Magnús Þór útbjó og sýnd var í fréttatíma Ríkissjónvarpsins, hefði í raun verið sett á svið. Þótti dómaranum sem Árni hefði vegið að starfsheiðri Magnúsar Þórs og dæmdi hann eins og áður segir til refsingar og til að greiða fréttamanninum miskabætur.

Þetta gerðist sem sagt fyrir stuttu. Í gær var svo tilkynnt að umræddur Magnús Þór Hafsteinsson fréttamaður hefði ákveðið að bjóða sig fram í komandi þingkosningum. Og hann ætlar sér nú ekkert fimmta sæti, nei hann ætlar sér hvorki meira né minna en að leiða Frjálslynda flokkinn til stórsigurs í suðurkjördæmi og hananú. Eins og menn vita hefur Frjálslyndi flokkurinn tvö baráttumál; breytta sjávarútvegsstefnu og öruggt varamannssæti fyrir Margréti Sverrisdóttur, hvort sem er á Alþingi eða í borgarstjórn. Það er með öðrum orðum alveg ljóst að enginn maður fer í efsta sæti Frjálslynda flokksins í þingkosningum nema vera funheitur í sjávarútvegsmálum. Viti sínu fjær, liggur við að segja.

Og maður sem fer fyrir Frjálslynda flokknum, hann hefur fram að þessu séð um sjávarútvegsfréttir Ríkissjónvarpsins. Alveg hlutlaus og fínn. En er Magnús Þór Hafsteinsson óhæfur til að segja fréttir í Ríkissjónvarpinu? Nei, ekki endilega. Fréttamenn eiga að vera hlutlausir í vinnubrögðum og unna öllum sannmælis og ef þeir starfa þannig er engin leið að gera þá kröfu að þeir séu „hlutlausir“ til manna og málefna. Enda er hugmyndin um hinn „hlutlausa fjölmiðlamann“ helber misskilningur, sem fjölmiðlamenn gera reyndar allra manna mest til að halda á lofti. Margir þeirra leggja til dæmis mikið upp úr því að vera ekki félagsmenn í nokkrum stjórnmálaflokki, rétt eins og í því sé nokkurt hlutleysi falið. Vitaskuld verður enginn hlutlaus af því að vera óflokksbundinn, eða hlutdrægur af því að vera flokksbundinn. Menn hafa sínar skoðanir hvort sem menn eru skráðir í félög eða ekki. Og þeir hætta ekkert að hafa þessar skoðanir þó þeir segi sig úr stjórnmálaflokki um leið og þeir fara að taka laun á fréttastofu.

Hverjum dettur í hug í raun að fréttamenn hafi ekki skoðanir á stjórnmálaflokkunum, einstökum stjórnmálamönnum og einstökum málefnum? Dettur einhverjum í hug að fréttamenn eins og X-G. Pétur Matthíasson, Finnur Beck, Rakel Þorbergsdóttir, Jón Gunnar Grétarsson, Sigríður Margrét Guðmundsdóttir og Helgi H. Jónsson, svo nokkrir mætir fréttamenn Ríkissjónvarpsins séu nefndir af handahófi, hafi ekki sínar skoðanir á aðild að Evrópusambandinu, stjórn fiskveiða, skattamálum, innflutningi landbúnaðarafurða, orðheldni Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur og svo framvegis? Dettur einhverjum í hug að fréttamennirnir mæti ekki á kjörstað og kjósi þann stjórnmálaflokk sem þeim hugnast best? Vitaskuld dettur engum það í hug og við þetta er ekkert að athuga. Frekar mætti segja að það væri afar vafasamt hvort sá maður, sem svo er úti á þekju að hann hefur engar sérstakar skoðanir á mönnum og málefnum, er líklegur til að verða nýtur fréttamaður.

Fjölmiðlamenn eru ekki hlutlausir og sjálfsagt því hlutdrægari sem þeir tala meira um hlutleysi sitt. Eiginlega væri eðlilegast að fréttamaður upplýsti um þær skoðanir sínar sem eru honum mest hjartans mál og þá vita áhorfendur af því. Og reyndi að sinna fremur þeim málum þar sem áhugi hans væri minni. En ef fréttamaður er gríðarlega æstur andstæðingur stjórnkerfis í tiltekinni atvinnugrein, en hyggst engu að síður fjalla um einmitt þann málaflokk, þá er ekki endilega fjarstæðukennd krafa að áhorfendur fái að vita af hinum heitu persónulegu skoðunum hans. Ef fréttamaður er af lífi og sál áhugamaður um að við engu verði hróflað á hálendinu þá ætti hann hugsanlega að eftirláta starfsfélögum sínum fréttir af virkjanamálum. Það er spurning hversu viðeigandi er að fréttamaður, sem jafnframt er dóttir eins þingmanns stjórnarandstöðunnar, sjái um fréttir af þeim æsingamálum sem stjórnarandstaðan reynir að gera sem mest úr hverju sinni. Ef fréttakona er djúpur og einlægur aðdáandi tiltekins stjórnmálamanns þá er álitamál hversu vel fer á því að hún sjái um fréttir af þeim atburðum sem mest segja um trúverðugleika stjórnmálamannsins. Og svo framvegis. Hér verða fréttamenn og yfirmenn þeirra að spyrja dómgreind sína ráða enda er henni ekki ætlað að liggja í dvala milli þess sem Ron Jeremy kemur til landsins.