Mánudagur 13. september 1999

256. tbl. 3. árg.

Sá sem ræður annan mann til vinnu á mjög erfitt með að losna við hann úr þjónustu sinni ef aðrir starfsmenn kjósa hinn „trúnaðarmann“ sinn. Samkvæmt gildandi lögum, (nr. 80/1938), má ekki segja slíkum „trúnaðarmanni“ upp störfum vegna þess sem hann kann að gera sem „trúnaðarmaður“. Þurfi atvinnurekandi að fækka starfsmönnum er honum meira að segja fyrirskipað að láta „trúnaðarmanninn“ almennt halda vinnunni öðrum starfsmönnum fremur. Ef atvinnurekandi vill segja „trúnaðarmanni“ upp störfum, verður hann að sýna fram á ríkar ástæður fyrir því. Annars má hann bara alls ekki segja manninum upp.

Félagsdómur hefur margsinnis verið látinn dæma um uppsagnir „trúnaðarmanna“ og hafa þar mótast reglur um þær. Kemur þar fram að hugsanlegt er að segja megi „trúnaðarmanni“ upp störfum ef hann verður ber að brotum í starfi, t.d. óheiðarleika, agabrotum, trúnaðarbresti og mikilli óstundvísi. En jafnvel þó svo hafi verið, hafa uppsagnir „trúnaðarmanna“ verið dæmdar ólögmætar ef „trúnaðarmaðurinn“ hefur ekki verið varaður við því að áframhaldandi brotum kunni að vera mætt með uppsögn.

Meginreglan er því sú í dag – að því gefnu að ákvæði vinnulöggjafarinnar verði talin standast, en um það verður ekki fjallað hér – að afar erfitt er að losna við þann starfsmann sem aðrir starfsmenn gera að „trúnaðarmanni“ sínum.

Þetta er allt rakið hér, vegna þess að nú hafa forystumenn kennara og annarra opinberra starfsmanna krafist þess, að „fortakslaust“ verði bannað að reka „trúnaðarmann“ úr starfi. Og ekki nóg með það, vinnuveitandinn eigi að sjá honum fyrir skrifstofuaðstöðu, tölvu (og hún á sko að vera nettengd!) og aukagreiðslum fyrir „trúnaðarmennskustörf“ utan vinnutíma. Það á semsagt líka að verða óheimilt að losna við þennan starfsmann hvað sem á dynur. Óstundvísi, agabrot, trúnaðarbrot; ekkert skal mega hagga við „trúnaðarmanninum“.

Þessar kröfur opinberu starfsmannanna eru enn ein áminningin um að nauðsynlegt er að endurskoða vinnulöggjöfina. Ekki til að auka enn réttindi „trúnaðarmanna“, heldur verður að afnema þessi lögskipuðu sérréttindi. Ekkert er hins vegar því til fyrirstöðu að í frjálsum samningum sé samið um að ákveðinn fjöldi starfsmanna hafi slík réttindi. „Trúnaðarmennskan“ er eins og önnur „réttindi“ verkalýðshreyfingarinnar og atvinnurekenda; um hana á að semja í frjálsum samningum en ekki með landslögum.