Síðastliðinn föstudag birtist grein í The Wall Street Journal um ávísanakerfi í skólum í Bandaríkjunum og rannsóknum á því kerfi. Með ávísanakerfi er átt við að hið opinbera gefi börnum, eða foreldrum þeirra fyrir þeirra hönd, val um það hvert þau sækja skóla. Hugmyndin er sú að greidd sé tiltekin fjárhæð með hverju barni án tillits til þess hvaða skóla það velji sér. Þar með geta börnin sótt þann skóla sem þau, eða foreldrar þeirra, telja bestan. Undir slíku kerfi keppast skólarnir þess vegna við að bjóða sem besta menntun, enda fara nemendurnir að öðrum kosti annað og skólinn verður undir í samkeppni skóla um nemendur.
Flest rök hníga að því að kerfi á borð við þetta verði öllum til góðs, nema að vísu slæmum skólum sem ekki geta bætt sig. Nemendum er tryggð betri menntun en áður, því sá skóli lifir ekki af samkeppnina sem ekki býður ásættanlega menntun. Þetta er ólíkt því kerfi sem algengast er, þar sem skólar á vegum ríkis eða sveitarfélaga geta boðið nemendum svo að segja upp á hvað sem er. Þó þeir standi sig ekki fá þeir engu að síður bæði fjárframlög og nemendur, þannig að hvatinn til að bæta menntunina er mun minni en undir ávísanakerfi.
Þrátt fyrir að flest rök mæli með þessu frjálsa vali nemenda á skólum eru ýmsir sem vilja efast um kosti kerfisins og telja að það skili ekki því sem stuðningsmenn þess halda fram. Þetta kemur ekki á óvart, því þeir eru alltaf til sem tortryggja markaðsöflin, hvort sem er í menntamálum eða á öðrum sviðum. Af þessum sökum er athyglisvert að lesa fyrrnefnda grein í WSJ, því þar er vísað til fjölda rannsókna um árangur af ávísanakerfinu. Niðurstöður allra þessara rannsókna eru jákvæðar fyrir ávísanakerfið og felast meðal annars í því að frjálst val á skólum bætir menntun í opinberum skólum vegna aukins hvata til að skila árangri.
Andstæðingar frjáls markaðar, bæði yfirlýstir andstæðingar og þeir sem aðeins sýna andstöðu sína í verki, munu ævinlega beita sér gegn því að kostir markaðarins fái notið sín í menntamálum. Dæmi um þetta má glöggt sjá á viðhorfum vinstri meirihlutanna í Hafnarfirði og Reykjavík, en í þessum bæjarfélögum er öllum brögðum beitt til að koma einkaskólum á kné og hindra samkeppni í menntun.