Laugardagur 5. október 2002

278. tbl. 6. árg.
Went to Worchester on the train and had a friendly argument because there were no smoking compartments. I said to the guard ‘I’m going to light my pipe’. He said with a smile ‘Oh no, you’re not. Come in and we’ll smoke in my compartment.’
Coming back on the next train, I was more courageous. With my fingernails I removed the No Smoking notice from the window and just sat there and smoked my pipe. The guard came by and didn’t say a word.
Sombody’s got to take a stand on behalf of smokers.
– Tony Benn, Free at last! Diaries 1991-2001

Tony Benn er einn af þekktari stjórnmálamönnum Breta enda hafði hann setið í neðri málstofunni í rúma hálfa öld þegar hann hvarf þaðan eftir kosningarnar síðasta sumar. Benn var langt til vinstri innan Verkamannaflokksins og ófeiminn við að segja skoðanir sínar á mönnum og málefnum og vandaði þá hvorki hefðbundnum andstæðingum né svo kölluðum samherjum kveðjurnar. Hann hefur til dæmis afar lítið álit a Tony Blair og þeim Verkamannaflokki sem hann leiðir og þannig mætti áfram telja. Hann er raunar á móti hinu og þessu. Hann er á móti konungdæminu og lávarðadeildinni, hann er á móti klámfengnu orðbragði í fjölmiðlum og hann er á móti tóbaksvarnarofstækinu sem alltaf færist út og virðist ekkert hóf sér kunna.

Tony Benn, pípureykingamaður ársins 1992

Það er alveg rétt hjá Tony Benn, menn verða að koma reykingamönnum til hjálpar. Tóbaksvarnarsinnar svo kallaðir ganga sífellt lengra í laga- og reglugerðasetningu og skeyta lítið sem ekkert um athafnafrelsi eða eignarrétt annars fólks. Tóbaksvarnarliðið virðist svo sannfært um réttmæti eigin málsstaðar að því þyki öll meðul leyfileg. Veitingahúsaeigendur mega ekki ráða því hvar í þeirra eigin húsum má reykja. Eigendur fjölbýlishúsa, jafnvel þar sem hver einasti eigandi keðjureykir, mega ekki koma saman í forstofunni til þess að fá sér vindling. Verslanir mega ekki segja frá því ef þær selja tóbak. Þeir sem flytja það inn mega heldur engum segja frá því.

Gegn þessu verður venjulegt fólk að rísa. Hvort sem það eru réttindi fólks til að ráðstafa fasteignum sínum, til að auglýsa söluvöru sína eða önnur réttindi þá á fólk að taka til varna þegar svo skefjalaust er að því sótt. Og þetta á ekki aðeins við um reykingar. Þrýstihópar, baráttusamtök og embættismenn þrýsta stöðugt á um auknar reglur sem þrengja stöðugt að hinum almenna manni. Endalausar nýjar reglur dynja á atvinnulífinu, allar sagðar settar til þess að vernda viðskiptavini, starfsfólk eða umhverfið, en reglur þessar eiga það flestar sameiginlegt að vera gríðarlega kostnaðarsamar fyrir utan það að flestar eru þær gagnslitlar eða hreinlega óþarfar. En af því að sjaldan mótmælir nokkur nema einmitt sá sem nýja reglan kemur verst við, þá hlustar enginn á mótmælin. Og sá eini sem nokkuð sagði, honum finnst hann einn á báti og fer að trúa því að hann verji vondan málstað. Þannig fá þrýstihóparnir næstum frítt spil til að færa út veldi sitt.

Margir vilja ekki vera í tóbaksreyk, finnst hann vondur og óttast að hann skaði heilsu sína. Ekkert er að því að slíkt fólk forðist reykinn og haldi sig frá samkomum reykingamanna. En hvaðan í dauðanum kemur slíku fólki réttur til að fara inn á veitingahús annars manns og banna eigandanum að leyfa gestum sínum að reykja tóbak? Allir þeir sem gapa hvað hæst um „rétt“ sinn til „reykleysis“ virðast hafa gleymt því að með því að fara inn í hús annarra manna þá hafa þeir líka gengist undir þær húsreglur sem sá maður hefur sett. Eða hvað?