Helgarsprokið 15. júní 1997

Nú líður að 17. júní sem er þjóðhátíðardagur Íslendinga. Sú hugmynd að öll þjóðin…
eigi að gleðjast þennan dag er frekar undarleg. Eins og bent er á í haus blaðsins hafa einungis einstaklingar vilja, en ekki þjóðir. 17. júní árið 1944 var Ísland lýðveldi. Með því fluttist vald yfir utanríkismálum úr höndum danskra valdsmanna til íslenskra starfsbræðra þeirra. Danakonungur hætti að vera þjóðhöfðingi en þjóðin fékk forseta. Frelsi einstaklinga jókst ekki, þeir fengu bara nýja herra. Atburðinum má líkja við ríkisstjórnarskipti. Sumum kann að þykja öllu skárra að Sjálfstæðismenn séu við völd en Alþýðubandalagsmenn, en grundvallarvandamálið er engu að síður það sama: Hópur misviturra manna tekur völdin af einstaklingum og telur sig til þess fallinn að hugsa fyrir aðra. Á „þjóðhátíðardaginn“ mun fyrirfólk landsins safnast saman. Forsetinn afhendir hinum og þessum ríkisstarfsmönnum verðlaun fyrir að aðstoða stjórnmálamenn við að sóa skattfé. Og að sjálfsögðu verða stjórnmálamennirnir sjálfir ekki útundan. Þeir hafa að sjálfsögðu unnið ómetanlegt starf við að hafa vit fyrir fólki. Skilningsskortur stjórnmálamanna á mikilvægi einstaklinga hefur líklega aldrei komið jafn berlega fram og á fimmtíu ára afmæli lýðveldisins árið 1994. Þá ákváðu þeir að gefa þjóðinni „gjöf“. Gjöfina nefndu þeir Lýðveldissjóð. Fé úr honum skyldi að sjálfsögðu varið til góðra verka. En hver skyldi hafa átt að borga brúsann?